De geschiedenis op een rijtje

De reis door Cuba is een reis door haar geschiedenis en in of bij elke plaats is er iets te vertellen. Gevolg is wel dat we kriskras door de geschiedenis hiphoppen. Op deze pagina het chronologische verhaal. 

De aankomst van de Spanjaarden op Cuba

Dit eiland is natuurlijk niet door Europeanen ontdekt. Er woonden al duizenden jaren mensen op dit eiland en pas in 1492 bezocht de eerste Europeaan (Columbus) dit deel van de wereld. Toen het Spaanse leger onder leiding van Diego Velázquez in 1511 arriveerde, werd Cuba onderworpen, met alle dood en verderf die daarbij hoorde. Over deze periode komen op deze site de volgende onderwerpen aan de orde:

• Hatuey, de leider van een stam van het naburige eiland Hispaniola, die kwam waarschuwen voor de gruwelen van Velasquéz en de strijd met hem aanging (maar kansloos verloor). 
• De Spanjaarden namen om veel redenen Cuba in bezit. Het werd een doorvoerhaven van en naar de andere koloniën in Latijns-Amerika. Maar ook werd gestart met de opzet van suikerplantages. Suiker zou een centrale rol gaan spelen in de geschiedenis van Cuba. 

De opstand tegen de Spanjaarden

In de 19e eeuw ontstond verzet in Cuba tegen de Spaanse overheersing. Tot drie keer toe ontstonden er gewapende opstanden. Uiteindelijk was de oorlog tussen Spanje en de USA (1898) van doorslaggevende betekenis, wat leidde tot de onafhankelijkheid. De volgende items komen aan bod.

• Tijdens de eerste onafhankelijkheidsoorlog (1868-1878) werd het volkslied van Cuba (La Bayamesa) geschreven en werd de vlag (La estrella solitaria) ontworpen.
• De grote leider van de opstanden werd onbetwist José Martí, die uitgroeide tot de vader des vaderlands. Hij was bovendien één van de grootste dichters van Latijns-Amerika. Eén van zijn teksten vormt de basis van de wereldberoemde hit Guantanamera 
• De finale opstand werd ingeleid met een belangrijk manifest: el grito de Baire.
• De opstanden waren vooral binnenlandse conflicten, maar de ontploffing in de haven van Havana van de Amerikaanse oorlogsbodem USS Maine leidde uiteindelijk er toe dat de USA zich ermee gingen bemoeien en dat leidde tot de onafhankelijkheid van Cuba.

Na de onafhankelijkheid werd het een komen en gaan van presidenten die in het algemeen de oren lieten hangen naar het Amerikaanse bedrijfsleven en de maffia. Dat ging gepaard met hardvochtig optreden richting de eigen bevolking. Over deze periode passeren de volgende onderwerpen de revue. 

• Fulgencio Batista greep met andere sergeanten van het leger de macht en werd op de achtergrond de belangrijkste man in de Cubaanse politiek. In 1940 werd hij zelf president, maar dat eindigde al in 1944. Na een staatsgreep bleef hij tot 1959 dictator van Cuba.  
• In deze periode werd het land gecorrumpeerd door het Amerikaanse bedrijfsleven en de maffia, die vaste grond onder de voeten kreeg. Er werd zelfs een Conferentie van Havana van maffiosi georganiseerd met als inzet wie de big boss van de Amerikaanse maffia zou zijn. Gangsters van het ergste soort woonden, leefden en feestten op Cuba in alle openheid en zonder dat iemand ze een strobreed in de weg legde. In Varadero is het huis van Al Capone een stille getuige.

De revolutie

KLIK OP PLAATJE OM FACTSHEET TE VERGROTEN

Met een mislukte bestorming van een kazerne in Santiago de Cuba op 26 juli 1953, startte een lange strijd die op 1 januari 1959 zou leiden tot de wisseling van de wacht ten gunste van de communisten. De onderwerpen van deze periode

• De grote drie van de revolutie hebben leiding gegeven aan wat zij noemden de bevrijding.  Revolutieleider Fidel Castro, Che Guevara en Camillo Cienfuegos 
• Zij kwamen in 1956 aan land met het gammele bootje Granma, maar die landing werd een groot fiasco.
• Er werd niettemin een leger opgebouwd die onder leiding van de drieëenheid optrok naar Havana. De slag bij Santa Clara waarbij een geblindeerde trein met soldaten en militaire goederen werd overgenomen, betekende het einde van Batista, die naar het buitenland vluchtte.

Na de revolutie

• Amerika verbrak de banden met Cuba, startte een slopende economische blokkade -el bloqueo- die tot op de dag vandaag bestaat (ondanks veel internationale protesten). De gevolgen daarvan zijn heel zichtbaar; lege schappen in de winkels. Aan de andere kant zijn de oude Amerikaanse auto's -de almandrones- een charmante herinnering hieraan. Het leek er op dat met Barack Obama een nieuwe wind ging waaien en er een einde zou komen aan deze boycot, maar na de verkiezing van Donald Trump werden alle beloftes de grond in geboord.
• De USA probeerden actief het nieuwe bewind omver te werpen met een invasie in de Varkensbaai, wat werd gevolgd door de geheime operatie Mongoose. Diverse pogingen om het regime omver te werpen, hadden geen succes.
• Gevolg was dat Cuba zich definitief wendde tot de Soviet-Unie, die een jaar later begon met het overbrengen van raketten naar het eiland. Dit leidde tot de rakettencrisis, die bijna leidde tot een oorlog met grote gevolgen.
• Cuba werd een land dat is doordrenkt met het communisme en de kreet Socialismo o muerte zie je overal. Het leidde soms tot successen maar de economie leidt een lijdend bestaan dankzij ondermeer mismanagement van de leiding.
• Hierdoor ontstonden er begin jaren '80 grote emigratiegolven vanuit de haven Mariel. Meer dan 125.000 Marielitos vertrokken naar vooral Florida. 
• De regering probeerde met stevige hand de bevolking onder de duim te houden. De pers ligt aan de ketting en het internet wordt sterk gereguleerd met behulp van het telecombedrijf ETECSA.   
• Andersdenkenden hebben het na de revolutie even zwaar als daarvoor en dat geldt zeker ook voor homo's op het eiland. De kerk werd in alles tegengewerkt omdat het opkwam voor verdrukten. Na het bezoek van drie pausen (Johannes Paulus II, Benedictus XVI en Fransiscus) kwam er meer ruimte.
• De economie van Cuba heeft het zwaar. De opbrengsten van suiker nemen af en door de boycot door de VS leveren de sigaren onvoldoende op. De oude bondgenoot van Cuba, de Soviet-Unie hield op te bestaan en daarmee kwam een einde aan het financiële gemak. De nieuwe hoop is gevestigd op China, waarmee steeds nauwere contact worden aangeknoopt. In het straatbeeld is dat te zien aan het afnemende aantal Lada's en de aankoop van grote partijen Geely's CK.
• Covid-19 is ook in Cuba aangespoeld en dat was killing voor het toerisme. Maar na het ontwikkelen van een eigen vaccin (Abdala) een strikte vaccinatieplicht is Cuba ook in dit opzicht één van de veiligste landen.