El bloqueo 

CAMAGÜEY - Het was 7 februari zestig jaar geleden dat de Verenigde Naties de USA voor het eerst opriepen te stoppen met de boycot van Cuba. Maar ondanks het jubilieum ging nergens de vlag uit. In Amerika niet omdat het gehate regime nog stevig in het zadel zit en in Cuba niet omdat el bloqueo het land en haar bewoners onverminderd pijn doet.

Wereldmacht USA pakte dit eiland direct vanaf de revolutie bij de strot om het tot een andere richting te dwingen. President Eisenhower kondigde aanvankelijk een wapenboycot aan, maar zou later el bloqueo uitbouwen naar een algemeen embargo. 

Het is opmerkelijk welke invloed Cuba nu al weer tientallen jaren heeft op de Amerikaanse politiek. Het is een relatief klein eiland en je kunt daarom alleen maar gissen waarom de grote buurman -als door een wesp gestoken- reageerde op de komst van Castro c.s.. Een echte militaire dreiging was Cuba sinds de rakettencrisis in ieder geval niet meer. Feit is wel dat Cuba haar eigen gang ging en zich overgaf aan het communisme; het woord alleen al is genoeg om Amerikanen in alle staten te brengen. Daar komt natuurlijk bij dat de komst van Fidel een einde betekende aan de bewegingsruimte van het Amerikaanse bedrijfsleven; ofwel ze werden gedwongen te vertrekken ofwel ze werden genationaliseerd.

Heel misschien was er bij de Amerikanen nog wel eens de heimelijke wens om militair in te grijpen, maar goed, dat is in 1961 een keer geprobeerd (de flop van de Varkensbaai) maar dat smaakte bepaald niet naar meer. En dus was el bloqueo het enige middel dat overbleef.  

De pest van de meeste boycots is echter dat het landen in de armen drijft van andere machten, zoals de Sovjet-Unie en ook Rusland. Je zag het eind februari nog gebeuren: Rusland verleende Cuba financiële gunsten en kocht daarmee de steun van Cuba in de oorlog tegen Oekraïne. Daarbij plaatste Cuba zich in een bijzonder grimmig lijstje met landen als Syrië, Iran en Myanmar.

Boven alles worden boycots nooit door de machthebbers gevoeld, maar altijd door de bevolking zelf. 

Tot op de dag van vandaag.

1,1 biljoen

We hebben eerder op deze site al verteld over de oude Amerikaanse auto's als relikwieën van de boycot, maar dat is klein bier in vergelijking met de andere gevolgen. 

De boycot heeft afgelopen decennia enorme invloed gehad op de voedsel- en de watervoorziening en daarmee ook op de volksgezondheid. Een verzwarende factor was zeker dat lange tijd de boycot zich ook richtte op medicijnen. 

Nog steeds zijn er beelden te zien van voedseltekorten en is er het bezopen beeld van een eiland in een zee vol vis (hoewel redelijk leeggevist), dat nog amper vis kan serveren omdat de eens moderne vloot niet onderhouden kan worden. Veel vis die Cubanen nu eten komt uit het buitenland (waaronder Nederland) . Maar verder staat er vooral kip op de kaart en veel minder vis. 'Pollo por pescado' heet het: kip voor vis. 

Een Cubaanse minister noemde -met een groot gevoel voor drama- de boycot de ernstigste vorm van genocide in de geschiedenis. Dat gaat veel te ver natuurlijk, maar economisch is el bloqueo wel degelijk een regelrechte ramp, wat alleen nog maar erger werd toen de belangrijkste bondgenoot van Cuba, de Sovjet-Unie, in 1991 simpelweg ophield te bestaan. Wat volgde was  El periode especiale, een eufemisme voor een periode van bonnenboekjes en koffie vermengd met erwten en tekort aan alles. Het leidde net als in de jaren '80 tot opstanden met staatsgeweld als antwoord, maar ook tot het vertrek van tienduizenden getalenteerde Cubanen (we hadden het eerder al over de Marielitos).
Al met al heeft Cuba (kwa bevolking de helft van Nederland) sinds het begin van de boycot 1,1 biljoen dollar (1100 miljard) verloren.

Hoofd buigen

Maar de boycot is geen geschiedenis en laat zich nog elke dag voelen. Bovenop de ellende diende ook Covid-19 zich aan en bovenop het tekort aan alles, leidde dit tot het stilvallen van het toerisme als inkomstenbron. En het gebrek aan voedsel, elektriciteit, medicijnen en vaccins deed de woede opvlammen., De bevolking ging de straat op en hield zich niet in toen president Diaz-Canel zich tussen de mensen begaf. Hij was nog maar een paar maanden de machtigste man van Cuba en kreeg het toen al moeilijk.

Het hoofd buigen is echt iets anders, maar hij maakte wel een gebaar van spijt. In een televisierede gaf de president aan dat de regering fouten had gemaakt en dat er een zelfkritische analyse zou komen. 

Tot zover het gebogen hoofd, De politie trad verder zoals altijd hard op tegen de protesten met arrestaties, gewonden en zelfs één of meerdere doden als gevolg. Het internet werd tijdelijk afgesloten om te voorkomen dat beelden van de protesten de wereld over zouden gaan. En de president ging los en sprak over mensen die 'niet wilden dat de Cubaanse revolutie zich verder zal ontwikkelen' en dat ze opgehitst waren door Amerika en haar huurlingen. Zo maak je van mensen die zich doodgewoon zorgen maken over het leven van alledag tot vijanden van de staat. Een paar weken geleden werden enkelen (waaronder minderjarigen) veroordeeld tot draconische gevangenisstraffen (20 jaar).

Maar ook deze crisis leidde tot enkele versoepelingen: Cubanen mochten voortaan -als ze vanuit het buitenland terugkwamen- goederen meenemen die in Cuba schaars zijn, zoals toiletartikelen en medicijnen. Ook werd toegezegd dat het vrije ondernemerschap meer ruimte krijgt. De opstand van 2021 heeft daarmee een zelfde verloop gekregen als de eerdere onrust: economische harde tijden leiden tot opstand, de overheid treedt hard op maar laat elke keer weer een stukje van het communistische gedachtengoed los en brengt zo meer vrijheid in de economie.

Cubana de Aviación

Maar een vetpot zal het met de boycot niet worden. Met het openen van het land na de pandemie op 15 november kon er weliswaar weer geld verdiend worden, maar de schade aan de economie is groot en er is tekort aan van alles. 

Neem nou Cubana de Aviación (de nationale luchtvaartmaatschappij) dat het amper lukt haar vloot weer aan de praat te krijgen. Met pijn en moeite lukt het om enkele internationale verbindingen (Madrid, Buenos Aires) in stand te houden, maar het complete binnenlandse verkeer ligt in puin vanwege de gebrekkige staat van onderhoud van de vliegtuigen en het gebrek aan onderdelen. Dat betekende voor onze reis dat deze moest worden aangepast. Een vlucht naar Baracoa (in het oosten) zat er niet in en dat betekende dat we 1500 kilometer extra moeten rijden. Maar voor die problemen zullen de meeste Cubanen direct tekenen als daarmee het geploeter van alledag kan worden verholpen.

El bloqueo is een harde realiteit.

Klik op banner om terug te keren naar onze reisblog