La victória siempre

REMEDIOS - Als er twee iconische foto's van je zijn gemaakt die wereldberoemd zijn, dan wil dat wel wat zeggen. Als veel mensen -van links naar rechts, van arm tot rijk- een portret van je hebben hangen in de kamer, of een T-shirt dragen met je gezicht of zelfs een tattoo met je beeltenis laten zetten, dan heb je in ieder geval de geschiedenis beroerd. Che Guevara heeft een bewogen leven geleefd en zijn bestaan is geframed als één roemruchte strijd voor het goede. Che als de barmhartige Samaritaan, de messias. Zijn PR was in ieder geval prima voor elkaar.

Che is misschien wel een nog groter icoon dan Fidel Castro. De portretfoto van hem werd legendarisch en zijn niet ophoudende actie voor de armen in Latijns-Amerika en Afrika maakten van hem een soort heiland.

Motortocht

Ernesto Guevara werd in 1928 geboren in Rosário in Argentinië en groeide op in redelijke welvaart. Keurige ouders en misschien daarom is er bewust onduidelijkheid geschapen over de exacte geboortedatum. Men gaat uit van 14 mei, maar om praatjes over een zwangerschap vóór het huwelijk te voorkomen, is er maar 14 juni van gemaakt.

Ernesto was intelligent, las veel en was benieuwd naar de wereld. In 1951 maakte hij een motortocht door Latijns-Amerika en toen werd hij gegrepen door de socialistische ideologie (hij heeft over deze reis een boek geschreven).

In 1953 reed hij weer over het continent en ging hij gericht naar Guatemala waar de landbouwgrond opnieuw werd verdeeld onder de bevolking, een socialistische primeur. Toen korte tijd later de VS de president van dat land afzetten, was Che woest en werd hij volbloed revolutionair. In Mexico kwam hij via-via in contact met een stel Cubaanse bannelingen die het eiland waren ontvlucht na een mislukte aanval op een kazerne in Santiago de Cuba en ze wisten elkaar blindelings te vinden.

Stopwoordje

Met het vuur dat in hem brandde, smeedde hij samen met Castro plannen en stapte hij in 1956 aan boord van de Granma om naar de kust van Cuba te varen om Batista te wippen. In deze tijd kreeg Ernesto trouwens de naam 'Che' omdat hij dit vaak gebruikte als stopwoordje; daar komt bij dat Che ook het Latijns-Amerikaans-Spaanse woord voor gabber is.

Het verhaal is eerder al verteld: de landing werd een grandioze mislukking, maar nadat het rebellenleger opnieuw was opgebouwd trok hij samen met Cienfuegos op richting Havana. De slag bij Santa Clara werd gewonnen door Guevara (later meer) waarna Batista zijn verlies erkende. In de euforie van deze overwinning sprak Guevara heel vaak over de eeuwige overwinning (la victória siempre); communisten kijken niet op een onsje meer of minder in hun uitspraken.

Executiefiësta's

Maar daarmee is niet alles gezegd van Guevara. Hij bewees dat bevlogenheid en krankzinnigheid elkaar broers kunnen zijn en hij maakte korte metten met mensen die niets moesten hebben van de revolutie, of waarvan Che dacht dat ze er niets van moesten hebben; de verdenking was genoeg. De executiefiësta's die hij organiseerde waren van het meest sadististische soort. Verklikkers, tegenwerkers en andere saboteurs werden opgepakt en voor het oog van familie en vrienden vanaf vijf passen doodgeschoten.

Na de revolutie bekleedde Che allerlei overheidsposities en werd hij onder meer verantwoordelijk voor de berechting van Batista-aanhangers en Guevara mag daarmee verantwoordelijk worden gesteld voor de dood van honderden mensen. 

Waarschijnlijk was Che door zijn positie en de overwinning ervan overtuigd dat hij alles kon maken en zeggen en hij nam geen blad voor de mond. Dat deed zijn reputatie geen goed. Hij toonde zich een onverbeterlijk racist en een diepgeworteld homofoob. In het uiterste westen van Cuba (in Guanahacabibes) werd zelfs door deze messias een kamp ingericht, speciaal gericht om homo's te heropvoeden (een unicum in de geschiedenis). Bij de ingang hing een bord dat je van werken beter wordt en dat roept nare herinneringen op aan andere kampen.

Waarmee maar gezegd is: je zal maar met een shirt van Guevara rondlopen of een tattoo op je hiel hebben laten zetten; je schaamt je toch kapot zou je zeggen.

Weg uit Cuba

 In 1965 ging Che naar Afrika om steun te geven aan opstanden tegen koloniale machthebbers. Zijn vertrek was ook het definitieve afscheid van Cuba en hij schreef in een brief dat de wereld wachtte op 'zijn bescheiden kwaliteiten'. Hij probeerde opstanden te organiseren in diverse Afrikaanse landen, zoals Congo (tegen de Belgen) maar nog datzelfde jaar concludeerde Guevara dat dit geen succes zou gaan worden. Werken onder de leiding van een revolutionair leider maakt je nog geen revolutionair leider en met deze eerlijkheid reisde hij via Praag naar Bolivia, om de strijd daar te steunen.

Ook dit werd een grote afgang voor Guevara, wat heet: het werd zijn ondergang. De steun van de bevolking voor een revolutie was er niet, de tegenstand was onverwacht groot en Amerika ging zich er ook nog eens mee bemoeien. Guevara werd verraden door een deserterende mede-revolutionair en werd  op 8 oktober 1967 gepakt en een dag later geëxecuteerd. En zo werd de tweede iconische foto van Guevara gemaakt: dood op een brancard met Boliviaanse officieren er om heen die hem tonen als een prooi.

Maar hij wordt door Cuba geëerd als een grote revolutionair. Dertig jaar na zijn dood werden de overblijfselen overgebracht naar Cuba en met militaire eer bijgezet in een mausoleum in de plaats van zijn grootste en enige overwinning: Santa Clara.

Klik op banner om terug te keren naar onze reisblog