Socialismo o muerte

TRINIDAD - Vrijwel direct na de overname in 1959 van Cuba door Castro en de zijnen werd el comandante door een journalist gevraagd, wanneer er vrije verkiezingen zouden komen. Fidel was duidelijk en legde een fraai en verbluffend staaltje logica aan de dag: waarom zou je verkiezingen organiseren als de mensen Fidel willen? Het was een teken aan de wand; de Cubanen zitten 63 jaar later nog steeds met dezelfde kliek in Havana aan het roer.

Het is het bekende verhaal. Bevrijders en revolutionairen hebben in eerste instantie de sympathie van velen, maar worden vanzelf vroeg of laat (in dit geval: vroeg) onuitstaanbaar. Vrijheid voor allen, en wie het daar niet mee eens is, gaat de bak in ... zoiets.

Het communisme op het eiland is taai en volhardend en de kreet die je overal ziet -'Socialisme o muerte' (socialisme of dood)- is de vertolking van de verbetenheid die zeker de leiding van het land tekent. Tot in de jaren '90, zelfs nadat de Sovjet-Unie en het oostblok al waren ingestort, waren de woorden ronkend en werd gesproken over het marxisme-leninisme alsof het nog springlevend was. Lenin zelf was al de kerk uit, maar Castro stond nog op de kansel.

Ubre Blanca

De leiding van het land dat met zoveel bravoure de oude macht opzij had gezet (en moreel gezien was dat meer dan begrijpelijk en terecht), moest grote woorden gebruiken en bewijzen leveren van het succes van dit model, ook al stak de realiteit vaak schril af van de theorie.

Neem nou de landbouw en de veeteelt. Fidel pochte tijdens zijn toespraken over het succes van het socialistische moederland op het gebied van veeteelt. Door de superieure aanpak van Cuba, zou nota bene Nederland van de eerste plek worden gestoten. 

Tijdens meerdere toespraken gloeide el lider maximo van trots over Ubre Blanca ('witte uier'), een koe die het ene na het andere record qua melkproductie brak. Ubre stond model voor een veestapel die werkelijk de wereld sprakeloos zou laten door de successen. Maar in het echt was de koe een loeiende in de woestijn.

Het Cubaanse klimaat is namelijk totaal ongeschikt om een massaproductie als in Nederland op te zetten en deze bedrijfstak werd dan ook een dramatische mislukking. Ze hebben nog stallen gemaakt waar de koppen van de koeien met airco's koel werden gehouden, maar dat was geploeter op de vierkante centimeter.

Toegegeven, de Amerikaanse boycot is killing en het instorten van Rusland was een ramp. Maar een deel van de ellende op bijvoorbeeld landbouwgebied is te danken aan een advocaat/militair die denkt verstand te hebben van veeteelt en niet kon verteren dat de praktijk afweek van zijn theorie en daarom de ellende overschreeuwt met onwaarheden. 

Met de harde hand

Maar wat gebeurt er als je niet met daden kan laten zien dat jouw systeem werkt? Dan moet het desnoods maar met de harde hand. Socialismo o Muerte is daarom niet zozeer een strijdkreet, als wel een dreigement naar de eigen bevolking. Mensen met kritiek of andere opvattingen of zelfs zonder lidmaatschapskaart van de partij krijgen te maken met maatregelen, de ene nog straffer dan de ander.

De bevolking werd bovendien opgehitst tegen criticasters; zo werden mensen die Cuba wilden verlaten soms op straat door de menigte tegen de vlakte geslagen. De Actos de Repudio (daden van verwerping) die ontstonden na de grote uittocht in de jaren '80 waren berucht. Raúl Castro heeft echt werk gemaakt van de georganiseerde volkswoede en dat leidde tot fysieke aanvallen op mensenrechtenactivisten en de Damas de Blanco (een vrouwenorganisatie die opkwam voor de mensenrechten). Op 24 november 2011 leidde dat zelfs tot de dood van één van hen. Dat de regering hierbij betrokken was, was duidelijk; de actie werd via haar eigen media aangekondigd.

Oom Ezéquiel

En zo is het leven toch ook tamelijk hard op het eiland. Cuba kent vermoedelijk ongeveer 9000 politieke gevangenen. Wat bij dit systeem ingebakken zit is de ongebreidelde kneveling van de pers; op de lijst van 180 landen, staat Cuba op een schamele 170e plek voor wat betreft persvrijheid.

Toen de Sovjet-Unie viel was er ook in Cuba een soort van reflectie te zien. In de voetsporen van Gorbatsjov was er in Cuba 'la rectivación' (de rectificatie) waarna het allemaal iets soepeler werd.

Maar toch. In de mooie Nederlandse documentaire Lessons for Luca ging het over oom Ezéquiel die veroordeeld werd tot zes jaar gevangenisstraf. Zes jaar, voor het slachten van een koe...

Veel schrijvers en andere intellectuelen uit onder meer Nederland waren die-hard-steunpilaren van Castro en dat doet de wenkbrauwen fronsen. Wat Castro ook gedaan of misschien gepresteerd heeft, die onvrijheid en de onderdrukking hoorden en horen er wel degelijk bij. Het zijn namelijk bijna wetmatige gevolgen van een systeem dat zichzelf wil handhaven maar haar rechtmatigheid niet kan bewijzen met daden. 

Klik op banner om terug te keren naar onze reisblog